ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ, ΥΠΗΡΞΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ;
Μέσα από τους δαιδαλώδεις διαδρόμους της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας συχνά αναδύονται, θα λέγε κανείς, παρουσίες αινιγματικές, όπως για παράδειγμα εκείνη του Μινώταυρου, οι οποίες δεν συνάδουν με την αισθητική των αρχαίων Ελλήνων και ξινίζουν κάθε μελετητή, προκαλώντας παράλληλα πολλά ερωτήματα για την υπόσταση και την καταγωγή τους. Μια από τις αινιγματικές παρουσίες του αρχαίου ελληνικού μύθου είναι εκείνη των Κενταύρων, των ανθρώπωναλόγων, που φέρονται να κατοικούσαν κυρίως στο Πήλιο της Μαγνησίας. Μισοί άνθρωποιμισοί άλογα, δεν εξοβελίσθηκαν σε σκοτεινά υπόγεια, όπως ο άνθρωποςταύρος της Κρήτης, αλλά συχνά απέκτησαν ιδιάζουσα θέση ανάμεσα στους αρχαίους Έλληνες ημίθεους και ήρωες, αναλαμβάνοντας ακόμα και αυτό τον ρόλο του παιδαγωγού τους, όπως ο Κένταυρος Χείρων.
H αρχαία ελληνική μυθολογία διακρίνεται για την ιδιαίτερη τάση της προς τον ανθρωπομορφισμό, καθώς και για την υπερανεπτυγμένη αίσθηση του μέτρου και της αρμονίας, η οποία την διακρίνει, όπως εξάλλου και ολόκληρη την ελληνική σκέψη και αισθητική. Ωστόσο, ανάμεσα στις ανθρωπόμορφες εικόνες των ολύμπιων θεών, των ημίθεων και των ηρώων, των οποίων η εμφάνιση αγγίζει την τελειότητα, αναφαίνονται και κάποιες αλλόκοτες μορφές, που αποτελούνται από συνθέσεις μελών του ανθρώπινου, κατά βάση, σώματος και άλλων εκπροσώπων του ζωικού βασιλείου. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελούν οι Κένταυροι, σε κάποιους από τους οποίους μάλιστα, όπως ο Χειρών, η ελληνική μυθολογία επιφύλαξε εξέχοντα ρόλο.
Τι ήταν, άραγε, αυτά τα περίεργα πλάσματα, τα μισά άνθρωποιμισά άλογα, που έγιναν δεκτά με τόση φυσικότητα από τον λάτρη του κάλλους και της αρμονίας αρχαίο Έλληνα; Ήταν απλώς δημιουργήματα της φαντασίας ή είχαν και κάποια ιστορική παρουσία σε μια δεδομένη στιγμή; Από πού προέρχονταν και ποια ήταν η αληθινή τους φύση; Μήπως επρόκειτο για αμιγώς συμβολικές μορφές, και αν ναι, τότε τι συμβόλιζαν; Οι απόψεις για τους Κενταύρους, για το αν υπήρξαν πράγματι κάποια στιγμή στο ιστορικό προσκήνιο, καθώς και για την πραγματική φύση και καταγωγή τους ποικίλλουν. Αφού εξετάσουμε αναλυτικά τις μαρτυρίες που μας παρέχει η μυθολογία για την παρουσία τους, θα δούμε στη συνέχεια πώς τέτοια περίεργα πλάσματα κατάφεραν να εισδύσουν στην ελληνική μυθολογία.
Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι Κένταυροι ήταν μια φυλή «τερατωδών» υπάρξεων, οι οποίες είχαν ανθρώπινο κεφάλι, κορμό και χέρια, ενώ από τη μέση και κάτω είχαν αλογίσιο σώμα. Κατοικούσαν κυρίως στα δάση του ό ρους Πηλίου της Μαγνησίας, στην αρχαία Θεσσαλία, όπου ζούσαν σε σχεδόν άγρια κατάσταση. Φημολογείται ότι κατάγονταν από τον Ιξίονα, γιο του Φλεγύα, βασιλιά των Λαπίθων. Ο μύθος λέει πως εκείνος δίνοντας δείγματα του κακού χαρακτήρα του είχε δολοφονήσει με δόλο τους γονείς της συζύγου του. Κατόπιν προσέφυγε στον Δία, ο οποίος και δέχθηκε να τον εξαγνίσει από το μίασμα των φόνων που τον βάρυνε. Ο βασιλιάς των θεών, μάλιστα, τον συμπάθησε τόσο, ώστε τον κάλεσε σε θεϊκό γεύμα στον Όλυμπο, όπου ο Ιξίων μέθυσε και, παραγνωρίζοντας τη θεϊκή τιμή που του αποτιόταν, θέλησε να αποπλανήσει την Ήρα και να συνευρεθεί μαζί της. Υπέθετε ότι και αυτή θα συναινούσε στις ορέξεις του και ότι θα εκμεταλλευόταν δεόντως την ευκαιρία προκειμένου να εκδικηθεί τον Δία για τις συχνές απιστίες του. Ο Ζευς, όμως, μαντεύοντας τις προθέσεις του Ιξίονα, έδωσε σε ένα σύννεφο τη μορφή της συζύγου του και ο Ιξίων, υπερβολικά μεθυσμένος, δεν κατάλαβε την απάτη με αποτέλεσμα να συνευρεθεί με το σύννεφο Ήρα. Ο Δίας τον συνέλαβε επ’ αυτοφώρω και τότε πρόσταξε τον Ερμή να τον μαστιγώσει ανηλεώς έως ότου εκείνος επαναλάβει τη φράση: «Πρέπει να τιμάμε τους ευεργέτες μας». Κατόπιν τον έδεσε σε έναν πύρινο τροχό που περιστρεφόταν αέναα στον ουρανό. Η ψεύτικη Ήρα μετά τη συνεύρεση της με τον Ιξίονα ονομάσθηκε Νεφέλη (σύννεφο) και γέννησε το απόβλητο παιδί αυτής της επαφής, που ήταν ένα δίμορφο ον, το οποίο έλαβε το όνομα Κένταυρος. Εκείνος μεγαλώνοντας συνευρέθηκε με τη σειρά του με τις φοράδες της Μαγνησίας, με αποτέλεσμα να γεννηθούν οι αλογοκένταυροι, με το τετράποδο, αλογίσιο σώμα από τη μέση και κάτω και ανθρώπινο από τη μέση και πάνω.
Γνωστοί οι Κένταυροι έγιναν κυρίως από τη διαμάχη τους με τους γειτονικούς τους Λαπίθες, με τους οποίους τους χώριζε μια βαθιά έχθρα, μολονότι μυθολογικά είχαν την ίδια καταγωγή, από τον προγονό τους Λαπίθη βασιλιά Ιξίονα. Όταν ένας άλλος βασιλιάς των Λαπίθων, ο Πείριθος, τους κάλεσε στον γάμο του με την Ιπποδάμεια, εκείνοι δεν μπόρεσαν να ελέγξουν τον εαυτό τους και, αφού πρώτα μέθυσαν από το πολύ κρασί, που για πρώτη φορά γεύονταν, ακολούθησαν το παράδειγμα του προγόνου τους Ιξίονα και, προσβάλλοντας τον υψηλό τους οικοδεσπότη, προσπάθησαν να ασελγήσουν στη νύφη του, καθώς και στα νεαρά αγόρια που παρευρίσκονταν στον γάμο. Περιγράφοντας αυτή τη συμπεριφορά τους ο μύθος αφ’ ενός καταδεικνύει πως ήταν γνήσιοι απόγονοι του Ιξίονα, αφού μιμούντο επακριβώς τις πράξεις του και αφ’ ετέρου αφήνει εντέχνως να διαφανεί η ημιάγρια κατάσταση στην οποία ζούσαν οι Κένταυροι. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ακολούθησε μάχη μεταξύ Κενταύρων και Λαπίθων, η οποία διήρκεσε μέχρι τη νύκτα και στο τέλος της οποίας οι Κένταυροι νικήθηκαν κατά κράτος. Βοηθός των Λαπίθων σε αυτό τον πόλεμο στάθηκε ο Αθηναίος βασιλιάς Θησέας, ο οποίος μετά την νικηφόρο για τον ίδιο και τους συμμάχους του έκβαση της μάχης οδήγησε τους Κενταύρους στη χώρα των Αιθίκων, μια περιοχή κοντά στο όρος Πίνδος, αναγκάζοντας τους να εγκαταλείψουν το Πήλιο. Εκείνοι όμως ανασυγκρότησαν γρήγορα τις δυνάμεις τους και εισέβαλαν στην περιοχή των Λαπίθων, τους νίκησαν και τους κατέσφαξαν, αναγκάζοντας όσους επέζησαν να εγκατασταθούν στη Φολόη της Ήλιδας, κοντά στον Μαλέα.
Πηγή και συνέχεια του θέματος:
http://www.apologitis.com/gr/ancient/kentayroi.htm